آئین پایانی اجلاس بین المللی ایران شناسی در شیراز
در آیین پایانی نخستین اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی در دانشگاه شیراز، با امضای بیانیه‌ای مشترک و رونمایی از «نشان ایران‌شناسی»، سنگ بنای تأسیس «دبیرخانه دائمی اجلاس دوسالانه ایران‌شناسی» گذاشته شد.
به‌گزارش روابط‌عمومی دانشگاه شیراز، آیین پایانی و سومین نشست علمی اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی با محوریت «حافظ و ایران‌شناسی»، صبح سه‌شنبه ۲۷ آبان‌ماه، در تالار فجر دانشگاه شیراز برگزار شد.
اجلاس ایران‌شناسی فرصتی برای نزدیک‌شدن اندیشه‌ها در مسیر صلح بود
دکتر علیرضا افشاری‌فر، رئیس دانشگاه شیراز در آیین پایانی نخستین اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی ضمن قدردانی از حضور بیش از ۵۰ ایران‌شناس برجسته از ۲۱ کشور جهان، بیان کرد: این حضور ارزشمند نشان داد که ایران تنها یک سرزمین جغرافیایی نیست؛ بلکه مهد تمدنی است که فرهنگ و اندیشه آن مرزها را درنوردیده و دل‌های بسیاری را در سراسر جهان به خود پیوند زده است.
وی افزود: در روزهای گذشته، شیراز، این نگین درخشان بر تارک فرهنگ ایرانی، میزبان گفت‌وگوهایی عمیق، دیدگاه‌هایی نو و پژوهش‌هایی بود که بار دیگر اهمیت ایران‌شناسی را در صحنه جهانی یادآور شد. این اجلاس توانست بستری برای تعمیق گفت‌وگوی تمدن‌ها، مجالی برای ارائه تصویری دقیق‌تر از ایرانِ فرهنگی و تاریخی و زمینه‌ای برای نزدیک شدن اندیشه‌ها در مسیری صلح‌آمیز و آینده‌ساز فراهم آورد.
رئیس دانشگاه شیراز گفت: فارس، با میراث سترگ هخامنشی و ساسانی و شیراز، با سیمای ادبی، عرفانی و فرهنگی‌اش، بار دیگر نشان دادند که چرا همچنان در مرکز توجه پژوهشگران جهان قرار دارند. دانشگاه شیراز نیز با اتکا به همین پشتوانه، به رسالت خود در پاسداشت و گسترش ایران‌شناسی پایبند مانده و تلاش دارد این شهر را به یکی از کانون‌های مهم و اثرگذار ایران‌پژوهی در سطح جهانی تبدیل کند.
دکتر افشاری‌فر تأکید کرد: آنچه در این همایش روی داد، تنها تبادل داده‌های علمی نبود؛ بلکه تجربه‌ای مشترک برای ساختن پلی میان فرهنگ‌ها و شکل دادن به فهمی ژرف‌تر از هویت و میراث مشترک بشری بود. امید آن داریم که آغازی باشد بر فصل‌های نو همکاری‌ها، پیوندهای پایدار علمی و گسترش افق‌های پژوهشی.
ایران‌شناسان؛ سفیران دانایی و راویان دوستی
معاون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هم در این مراسم ضمن قدردانی از میزبانی دانشگاه شیراز گفت: این گردهمایی تنها یک همایش علمی نبود؛ بلکه آیینی از هم‌افزایی دل‌ها و اندیشه‌ها برای شناخت ژرفای تمدنی بود که هنوز می‌توان تپش آن را در رگ‌های تاریخ شنید.
دکتر حسین دیوسالار افزود: حضور ۵۱ ایران‌شناس از ۲۴ کشور جهان تصویری روشن از حقیقتی زیبا آفرید و نشان داد ایران همچنان الهام‌بخش و درخشان در سپهر فرهنگ جهانی است.
وی با تأکید بر نقش ایران‌شناسان گفت: شما اساتید، بانوان و آقایان ایران‌شناس، سفیران دانایی و راویان صداقت هستید؛ آنان که با پژوهش و تأمل، دیوار بی‌اعتمادی را فرومی‌ریزند و پلی از شناخت و دوستی میان ملت‌ها می‌سازند.
دکتر دیوسالار افزود: در روزگاری که هیاهوی رسانه‌ها گاه چهره حقیقت را در غبار پنهان می‌کند، حضور شما نشانه ایمان به گفت‌وگو، خرد و همدلی است. شما ثابت کردید که شناخت ایران راهی برای شناخت انسان و ایران‌شناسی زبان مشترک فرهنگ‌هاست.
معاون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تشریح عملکرد این رویداد گفت: در طول این اجلاس هفت نشست علمی برگزار شد، ۳۰۰ مقاله پژوهشی ارائه و چهار طرح پژوهشی مشترک پایه‌گذاری شد و حرکت به سمت تأسیس شبکه جهانی ایران‌شناسان شکل گرفت. این‌ها نشانه‌های زنده از تولد فصلی نو در ایران‌شناسی نوین و جهانی است.
وی با اشاره به برنامه‌های پیشِ‌رو گفت: ایجاد کرسی‌های ایران‌شناسی در دانشگاه‌های معتبر جهان، راه‌اندازی پایگاه جامع دیجیتال برای میراث و متون ایران‌شناسی، اعطای بورس به پژوهشگران بین‌المللی، انتشار دایره‌المعارف ده‌جلدی ایران‌شناسی به سه زبان زنده دنیا و طراحی جایزه ملی ایران‌شناسی، بخشی از افق روشن پیش‌روی این حوزه است.
دکتر دیوسالار با تأکید بر اینکه این اجلاس «پایان یک آغاز» است، سخنان خود را جمع‌بندی کرد و افزود: راهی روشن پیش‌روی ماست؛ راهی که از دل تاریخ می‌گذرد و به آینده‌ای سرشار از امید می‌رود؛ راهی که در آن خرد و مهربانی ستون‌های استوار تمدن ایرانی هستند.
برگزاری اجلاس با مشارکت دانشگاه‌ها و نهادهای ملی
دبیرکل اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسان نیز در این مراسم اعلام کرد که این رویداد با همراهی دانشگاه‌های شیراز، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، علم و فرهنگ و دانشگاه تهران، بنیاد ایران‌شناسی و مدیریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شده است.
دکتر محمود جعفری دهقی با اشاره به اهمیت علمی این رویداد افزود: سخنرانی‌های تخصصی که در شیراز و تخت‌جمشید ارائه شد، نمونه‌ای از جایگاه برجسته این اجلاس در حوزه ایران‌شناسی است.
وی با اشاره به حضور وزرا و مسئولان فرهنگی کشور در آیین گشایش این رویداد در تهران گفت: امیدواریم با ایجاد دبیرخانه دائمی، این اجلاس به‌صورت مستمر و منظم ادامه یابد.
همچنین پایان‌بخش این برنامه قرائت بیانیه پایانی اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی بود که ازسوی دبیرکل اجلاس قرائت شد. در این بیانیه آمده است:
«اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی با شعار «گفت‌وگوی فرهنگی ایران‌شناسان فرصت‌ها و ظرفیت‌های همکاری‌های علمی، آموزشی و فرهنگی در حوزه مطالعات ایران» با حضور ایران‌شناسان و کنشگران فعال در حوزه مطالعات ایران از تاریخ ۲۴ تا ۲۷ آبان ۱۴۰۴ در تهران و شیراز برگزار شد.
در این اجلاس که با هدف گسترش همکاری‌ها و تعاملات علمی پژوهشی و فرهنگی میان ایران‌شناسان ایرانی و خارجی، به‌روزرسانی مطالعات و دانش ایران‌شناسی، بازتعریف جایگاه ایران‌شناسی در جهان متحول معاصر، روایت دقیق و جامع از ایران و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت فراموش‌شده ایران‌شناسی در توسعه روابط فرهنگی ایران با سایر جوامع برپا شده بود، بیش از ۴۷ تن از ایران‌شناسان خارجی از کشورهای روسیه، ترکیه، چین، ارمنستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان، پاکستان، سریلانکا، بنگلادش، هند، عراق، لبنان، تونس، قطر، عمان، اندونزی، مالزی، ایتالیا، یونان و صربستان و همچنین جمعی از اساتید برجسته ایران‌شناسی ایران حضور داشتند.
شرکت‌کنندگان طی چهار روز برنامه‌های اجلاس و نشست‌های تخصصی که در مراکز علمی و فرهنگی در تهران و شیراز برگزار شد، پیرامون موضوعاتی چون ایران‌شناسی معاصر و دیپلماسی فرهنگی، تجلی ایران‌شناسی در میراث معنوی آب و معماری، ایران‌شناسی و گردشگری، مبانی نظری و معرفت‌شناختی ایران‌شناسی، حافظ و ایران‌شناسی، ایران‌شناسی و فناوری‌های نوین، دیپلماسی علمی و ایران‌شناسی به تبادل نظر و گفت‌وگو و ارائه مقالات علمی پرداختند.
الف: موارد مورد تأکید در نشست‌ها و برنامه‌های اجلاس
- تدوین چشم‌اندازی نظری برای ایران‌شناسی معاصر به‌مثابه اندیشه‌ای زنده، پویا و پایا میان گذشته، حال و آینده؛
- ضرورت تداوم گفت‌وگوها و همکاری‌های علمی میان مراکز و ایران‌شناسان خارجی با مراکز و اساتید حوزه مطالعات ایران در داخل ایران؛
- بهره‌گیری از ظرفیت‌های جهانی و فناوری‌های نوین در جهت گسترش و تعمیق گفتمان علمی ایران‌شناسی و حمایت، تشکیل و توسعه گروه‌های میان‌رشته‌ای؛
- شناخت عمیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر از ایران معاصر و افزایش سهم کارکردی حوزه ایران‌شناسی و ایران‌شناسان در توسعه و تحکیم مناسبات و تعاملات فرهنگی و علمی ایران با سایر جوامع؛
- تاکید بر پیوند میان ایران‌شناسی با ادبیات فارسی، مطالعات فرهنگی و اجتماعی و علوم و فناوری‌های پایه و کاربردی جهت شناخت عمیق‌تر روح ایرانی و میراث معنوی آن؛
- حمایت از توسعه کرسی‌ها و رشته‌های تخصصی، اردوها و فرصت‌های علمی-آموزشی در حوزه ایران‌شناسی به ویژه مطالعات ایران معاصر؛
- گسترش ارتباطات علمی و همکاری‌های آموزشی در حوزه ایران‌شناسی میان مراجع علمی دانشگاهی داخل و خارج
- تولید منابع مناسب در حوزه ایران‌شناسی با تاکید بر مطالعات ایران معاصر؛
- افزایش رشته‌ها و ظرفیت‌های پذیرش، تربیت دانشجو و استاد در حوزه ایران‌شناسی و تبادل استاد و دانشجو میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران و سایر کشورها؛
- بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی علمی در توسعه و تحکیم همکاری‌های علمی میان مراکز ایران‌شناسی داخل و خارج و پشتیبانی از فعالیت‌ها و ماموریت‌های چندکارکردی این مراکز؛
- بسترسازی برای تربیت نسل جدید ایران‌شناسان، گسترش فهم ارزش‌های چندگانه زبان فارسی و حوزه ایران‌شناسی نزد استادان و پژوهشگران داخلی و توسعه مطالعات ایران معاصر.
ب: موارد مورد توافق
شرکت‌کنندگان در این دور از اجلاس ضمن قدردانی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایران‌شناسی، دانشگاه‌های شهید بهشتی، شیراز، علم و فرهنگ، علامه طباطبایی و تهران، مرکز بین‌الملل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و استانداری فارس از میزبانی و همکاری آنان در برپایی شایسته این رویداد بین‌المللی، به‌منظور تداوم ارتباطات و همکاری‌ها و اجرایی‌سازی توافقات، نسبت به موارد مشروح زیر توافق نمودند:
- تداوم برپایی اجلاس به‌صورت دوسالانه و برپایی نشست‌های دوره‌ای در مراکز علمی و دانشگاهی؛
- تأسیس دبیرخانه دائمی اجلاس با هدف پیگیری و برنامه‌ریزی ارتباطات و همکاری‌های مراکز ایران‌شناسی و اجرایی‌سازی توافقات؛
- تأسیس مجمع بین‌المللی همکاری‌های علمی-فرهنگی ایران‌شناسی به‌منظور تسهیل و پایدارسازی همکاری‌های علمی-فرهنگی میان مراکز و کنشگران حوزه مطالعات ایران در داخل و خارج ایران؛
- فعال‌سازی تارنما و انتشار فصلنامه‌ها و گاهنامه‌های تخصصی و انتشار کتب موضوعی با مشارکت اعضای مجمع از سوی دبیرخانه اجلاس؛
- ساماندهی بانک اطلاعات، داده‌ها و زیرساخت‌های مناسب مربوط به مطالعات ایران جهت دسترسی پژوهشگران حوزه مطالعات ایران با همکاری بنیاد ایران‌شناسی، موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دانشگاه‌های ایرانی؛
- حمایت از برپایی و مشارکت اجرایی فرصت‌ها و اردوهای آموزشی و جذب بورسیه‌های تحصیلی ایران‌شناسی از سوی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد ایران‌شناسی، موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) و دانشگاه‌های مشارکت‌کننده در اجلاس.
در پایان ضمن قدردانی از همه ایران‌شناسان شرکت‌کننده در این اجلاس، امید می‌رود این بیانیه به‌عنوان مبنایی مورد توافق جهت دستورکار همکاری‌های آتی در حوزه ایران‌شناسی مورد توجه قرار گرفته و در اجرایی‌سازی هرچه بهتر آن مشارکت لازم به عمل آید، ان‌شاءالله».
گفتنی است، پیش‌از آیین پایانی اجلاس بین‌المللی ایران‌شناسی، سومین نشست علمی این اجلاس با حضور و سخنرانی دکتر محمدیوسف نیری، استادتمام زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز با عنوان «حافظ منادی آزادگی و مهرورزی»؛ دکتر بهزاد مریدی، دانشیار دانشگاه پیام نور با عنوان «خوانش نشانه‌های فرهنگی ادبی در فضای حافظیه شیراز و بازتاب آن در الگوهای گردشگری و پایداری هویتی شعر»، دکتر فاطمه شکاری، عضو هیئت‌علمی بخش جهانگردی دانشگاه شیراز با موضوع «حافظیه صحنه‌ی هم نوازی: روایتی از تجربه‌ی دیدارکنندگان» و دکتر پاتا جاپاریدزه، استاد دانشگاه دولتی آکاکی تسرتلی گرجستان با موضوع «عدالت از دیدگاه حافظ شیرازی» برگزار شد.
همچنین هریک از دبیران علمی دانشگاه‌های شیراز، شهید بهشتی، علامه طباطبایی، علم و فرهنگ و دانشگاه تهران و مسؤؤلان از ISC، بنیاد ایران‌شناسی و سازمان فرهنگ و ارتباطات به ارائه گزارشی درخصوص برگزاری این اجلاس پرداختند.
در پایان نیز از ایران‌شناسان خارجی که در این اجلاس حضور یافتند، با حضور مقامات مختلف ملی و استانی قدردانی شد.